بازسازی بافت، فرایند تجدید، ترمیم و رشد دوباره بافت‌ها و اندام‌های آسیب‌دیده است و در این فرآیند بازسازی بافت‌های مختلفی مانند بافت‌های اپیتلیال، فیبری، غضروفی، استخوانی، عروقی، عضلانی و عصبی رخ می‌دهد. تکنولوژی‌های پزشکی زیادی برای این منظور به کار گرفته شده‌اند؛ از جمله پیوند عضو، مهندسی بافت، سلول‌درمانی، درمان با miRNA، نانوپزشکی، ارگانوئیدها و چاپ سه‌بعدی زیستی. در این میان، استفاده از سلول‌های بنیادی، به‌ویژه سلول‌های بنیادی مزانشیمی (MSC) در بازسازی بافت‌های مختلف و درمان زخم‌های دیابتی، اختلالات استخوانی، فیبروز کبد و کلیه، بیماری‌های قلبی-عروقی و اختلالات عصبی مورد توجه گسترده‌ای قرار گرفته است.
ویژگی‌ها و مزایای اگزوزوم‌های مشتق‌شده از سلول‌های بنیادی مزانشیمی
با وجود مزیت‌های سلول‌های بنیادی، استفاده مستقیم از این سلول‌ها با چالش‌ها و ریسک‌هایی همراه است؛ از جمله احتمال ایجاد تومور، کمبود منابع، مدت کوتاه بقای سلول‌ها و عوارض جانبی ناشناخته در بلندمدت. با این حال، یکی از ویژگی‌های کلیدی این سلول‌ها، توانایی ترشح اگزوزوم‌هایی با محتویات درمانی از جمله miRNA، mRNA، سیتوکین‌ها، لیپیدها و فاکتورهای رشد است. این اگزوزوم‌ها می‌توانند نقش میانجی پاراکرینی (پیام‌رسانی بین سلولی) بین سلول‌های بنیادی و سلول‌های هدف را ایفا کنند و به‌عنوان درمانی بدون سلول، جایگزین مناسبی برای سلول‌درمانی باشند.
تحقیقات نشان داده‌اند که اگزوزوم‌های مشتق‌شده از MSC می‌توانند فعالیت‌های زیستی مشابهی با خود سلول‌های بنیادی ایجاد کنند و برای درمان بیماری‌های مختلف به کار گرفته شوند. از جمله مزایای این اگزوزوم‌ها نسبت به سلول‌های بنیادی می‌توان به ایمنی بالاتر، کمترین تحریک ایمنی و عدم توانایی برای ایجاد تومور اشاره کرد که آن‌ها را به درمانی مناسب برای بیماری‌ها تبدیل کرده است.
نقش اگزوزوم‌های MSC در بازسازی بافت
اگزوزوم‌های MSC قادرند فرایندهای مختلفی از جمله تکثیر سلولی، مهاجرت، رگ‌زایی، غضروف‌سازی، عصب‌زایی، ضد آپوپتوز (مرگ سلولی برنامه‌ریزی‌شده)، ضد اسکار، ضد التهاب و تنظیم ایمنی را تنظیم کنند. بسیاری از تحقیقات در مورد اگزوزوم‌های MSC تاکنون در شرایط آزمایشگاهی و روی حیوانات انجام شده و نشان‌دهنده توانایی بالای آن‌ها در بازسازی بافت‌های آسیب‌دیده هستند. هرچند مطالعات بالینی کمی در این حوزه انجام شده است، اما مطالعات بالینی بیشتری برای استفاده از اگزوزوم‌های MSC در بازسازی بافت‌های مختلف ضروری است.
اگزوزوم‌های مهندسی‌شده: رویکرد جدید در بازسازی بافت
در سال‌های اخیر، پژوهش‌های جدیدی درباره نقش اگزوزوم‌های مشتق‌شده از MSC در بازسازی بافت منتشر شده است. برای مثال، محققان نشان داده‌اند که مهندسی اگزوزوم‌های مشتق‌شده از MSC با miR-424 می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در بازسازی استخوان داشته باشد. نتایج این تحقیقات نشان داده‌اند که اگزوزوم‌های مهندسی‌شده قادر به تقویت عملکرد استئواینداکتیو (استخوان‌زایی) و بهبود بازسازی استخوان در محیط‌های درون‌تنی هستند.
چشم‌انداز آینده
با توجه به نتایج پژوهش‌های آزمایشگاهی و درون‌تنی، اگزوزوم‌های MSC به عنوان درمانی بیوسلولی امیدوارکننده شناخته شده‌اند که می‌توانند به جای سلول‌های بنیادی به کار گرفته شوند.
این نوشته بازنویسی مقاله : MSC-derived exosomes in tissue regeneration به زبان فارسی است.
بدون دیدگاه